حمیرا حیدریان/ جشن کریسمس ارامنه کمی دیرتر از سایر جوامع مسیحی در 16 و 17 دی ماه برگزار می‌شود. بسیاری از اعضای پیرو  کلیسای کاتولیک روم و پیروان آیین پروتستان، کریسمس را در روز 25 دسامبر به تاریخ شمسی چهارم دی ماه جشن می‌گیرند اما مسیحیان ارتدوکس و ارامنه جشن شب کریسمس را در پنجم ژانویه یا 16 دی برگزار می‌کنند و فردای آن روز یعنی هفتم ژانویه را به‌عنوان روز ولادت حضرت مسیح پاس می‌دارند. ارمنی‌‌ها، بزرگ‌ترین گروه مسیحیان کشور ایران هستند که بیشتر در شهر‌های تهران، اصفهان، تبریز، ارومیه و بعضاً در سایر شهر‌ها سکونت دارند و جمعیت حدودی آنها در ایران، یکصد هزار نفر تخمین زده می‌شود که از این جمعیت حدود 10 هزار ارمنی در استان اصفهان و محله جلفا زندگی می‌کنند. از همین رو محله جلفا اصفهان دارای کلیسا‌های زیادی است که یکی از معروف‌ ترین‌‌های آنها کلیسای وانک است. کلیسای وانک یکی از قدیمی‌‌ترین و زیباترین کلیساهای ایران است. این کلیسا به یکی از بناهای تاریخی و گردشگری استان اصفهان و کشور تبدیل شده است. اما مهاجرت ارامنه به منطقه جلفا قصه دیگری دارد؛ قصه‌ای که سرآغاز آن به دوران شاه صفویه باز می‌گردد.
پس‌ از اعلام پایتختی اصفهان و انجام مقدمات لازم، شاه عباس اول جمعی از ارامنه را از جلفای ارمنستان واقع در حاشیه رود ارس به اصفهان کوچاند و به‌طور موقت در یکی از محلات شهر سکونت داد. ارامنه پس ‌از مهاجرت به اصفهان در ساحل جنوبی زاینده‌رود ساکن شدند و این محل را جلفای نو نامگذاری کردند تا خاطره وطن شان زنده بماند. پس ‌از استقرار ارمنیان، فرامینی نیز صادر شد و برای راحتی و آسایش آنها دستورات اکید به مسئولان و دولتمردان داده شد که از آن جمله این فرمان‌ها، دستورالعملی بود که به موجب آن کلیه ارامنه در انجام مراسم مذهبی‌شان آزاد هستند. پس ‌از آن جلفا به شهرکی آباد و پرجمعیت تبدیل شده و برای زیبایی هر چه بیشتر آن کاشت درختان در خیابان‌ها در دستور کار قرار گرفت. پس از مرگ شاه عباس اول سیاست حمایت از ارامنه ادامه یافت و جلفا بزرگ‌تر و آبادتر شد.
در حال حاضر ارامنه منطقه جلفا در محلاتی چون میدان بزرگ، میدان کوچک، چهارسوق، هاکوبچان، قراگل، سنگتراش‌ها، تبریزی‌ها و ایروان زندگی می‌کنند و دو کلیسای وانک و یاکوب مقدس که از بناهای مذهبی و با قدمتی حدود 400 سال هستند، بیشترین میزبانی را در مراسم آیینی این اقلیت دارند. اما امسال میهمان ناخوانده کرونا معادلات هرساله میزبانی این کلیساها را برای برپایی جشن میلاد حضرت عیسی مسیح(ع) برهم زد و ارامنه را نیز همانند مسلمانان از برگزاری آیین و مراسم بازداشت.

همدردی ارامنه با قربانیان کرونا
مانیا قوکاسیان یکی از شهروندان ارامنه منطقه جلفا در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: در جشن میلاد حضرت عیسی مسیح(ع) ارامنه طبق هر ‌سال علاوه بر چراغانی خیابان‌‌ها و کوچه‌‌های محل زندگی خود، خانه‌های خود را نیز با درختان کاج تزئین می‌کنند و با برپایی جشن و تبریک گفتن به یکدیگر به میزبانی سال جدید می‌روند. اما امسال با توجه به شرایط ویژه شیوع بیماری کرونا که کل کشور را مانند سایر کشورها درگیر کرده است، این مراسم برگزار نمی‌شود و تنها تبریک گفتن به ‌صورت تلفنی و دیدار شاید به‌صورت محدود در خانواده‌ها صورت می گیرد.
وی با بیان اینکه از سوی خلیفه گری ارامنه منطقه جلفا نیز اعلام شده است که هیچگونه مراسمی امسال به این مناسبت برگزار نخواهد شد، افزود: امسال با توجه به شیوع بیماری کرونا خلیفه گری ارامنه اعلام کردند که به خاطر شرایط خاص حاکم در کشور و نیز همدردی با خانواده‌هایی که عزیزان خود را به علت ابتلا به این بیماری از دست داده‌اند و نیز احترام به کادر زحمتکش درمان نه در منطقه جلفا و نه کلیسای وانک هیچ‌گونه تزئین و مراسمی برگزار نخواهد شد.
این شهروند ارمنی در خصوص زمان برگزاری آغاز سال نو میلادی اظهار داشت: تصور اشتباهی که اغلب هموطنان مسلمان دارند این است که کریسمس را آغاز سال نو برای تمامی مسیحیان می‌دانند، در حالی که کریسمس در بین کاتولیک‌ها در 25 دسامبر (5 دی ماه) برگزار می‌شود در حالی که ما ارامنه که از شاخه ارتدوکس هستیم روزهای پنجم و ششم ژانویه؛ زمان میلاد و غسل تعمید حضرت مسیح(ع) را جشن می‌گیریم که امسال مصادف می‌شود با روزهای 16 و 17 دی ماه. وی ادامه داد: تا چند روز قبل از عید و برگزاری آیین و مراسم سال نو، خانه‌ها با درختان کاج (که قبلاً به‌صورت طبیعی استفاده می‌شد اما به ‌دلیل حفظ و آسیب نزدن به آنها در حال حاضر از درختان مصنوعی استفاده می‌شود) تزئین می‌شود و پس‌ از آن در شب سال نو اقوام و آشنایان دور هم جمع می‌شوند. نکته دیگری که باید به آن اشاره کنم ساعت تحویل و تغییر سال جدید میلادی است که بر خلاف سال شمسی و عید نوروز که هر سال در زمان مشخصی سال جدید رقم می‌خورد؛ اما در سال میلادی هر سال این اتفاق در ساعت 12 شب و به ‌صورت ثابت است. نیم ساعت پس از شروع سال نو در کلیسای وانک روحانیون جمع شده و مراسم شکرگزاری برگزار می‌شود.
 در این مراسم که ارامنه حتماً به‌صورت خانوادگی آن را برگزار می‌کنند به جز تزئینی که برای سال نو انجام می‌گیرد، در این روز خاص غذاهای ویژه‌ای از جمله سبزی پلو و ماهی و کشمش پلو نیز طبخ می‌شود.
در عصر همان روز نیز در کلیسا مراسم عبادت برگزار شده و بعد خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند. صبح روز بعد از میلاد مسیح مجدد خانواده‌هایی که به خانه یکدیگر نرفته و خیلی نزدیک نیستند برای عرض تبریک به همدیگر در کلیسا حضور پیدا می‌کنند و روز پس از آن یعنی روز سوم سال نو (7 ژانویه) که در آیین ما روز «مردگان» محسوب می‌شود، مراسمی در این خصوص برپا می‌شود.
 قوکاسیان بیان کرد: ما پس ‌از اعیاد اصلی خود یک روز پس از آن را همانند مسلمانان به سر مزار درگذشتگان رفته و با سوزاندن کندور و دعا خواندن یادی از آنان کرده و مراسم سال نو را اینگونه آغاز می‌کنیم.  نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد اینکه کاتولیک‌ها روز کریسمس که میلاد مسیح است را در روز 25 دسامبر جشن می‌گیرند اما غسل تعمید آن را روز 6 ژانویه برگزار می‌کنند.
رئیس شورای خلیفه‌گری ارامنه اصفهان نیز پیش‌تر اعلام کرده بود: با توجه به این‌که محله جلفا یکی از مهم‌ترین محورهای تاریخی و گردشگری در جنوب شهر تاریخی اصفهان به‌شمار می‌رود، همه ساله و در ایام کریسمس که از ایام تولد حضرت مسیح(ع) آغاز و تا شروع سال جدید میلادی ادامه دارد، آیین‌های متنوعی در این محله بویژه در محور گردشگری کلیسای وانک برگزار می‌شود که با استقبال پرشور هموطنان و گردشگران روبه‌رو است که این آیین ها نقش مهمی در توسعه گردشگری زمستانی در اصفهان نیز ایفا می‌کند.
میناسیان با اشاره به شیوع بیماری کرونا بویژه در اصفهان افزود: نزدیک به 10 ماه است که کشور عزیزمان ایران با یکی از مهلک‌ترین و فراگیرترین بیماری‌های همه‌‌گیر همانند سایر کشورهای جهان درگیر شده، لذا با توجه به مصوبات ستاد مبارزه با بیماری کرونا و در راستای پاسداشت مقام والای کادر سلامت و بهداشت کشورمان که این روزها در حال جانفشانی برای سلامت هموطنان هستند، جامعه ارامنه اصفهان نیز همسو با سایر هموطنان از برگزاری تمامی گردهمایی‌های مربوط به کریسمس در محلات جلفا خودداری کرده و امید داریم تا با این اقدام گامی کوچک در راستای حفظ سلامت شهروندان برداریم.
وی اظهار داشت: با وجود خسارت‌های سنگینی که بیماری کرونا بر تأسیسات فرهنگی و گردشگری جلفا وارد کرده، تلاش می‌کنیم تا همگام با سایر هموطنان با این ویروس منحوس مقابله کنیم.

منبع: ایران