قرنطینه دو هفته‌ای «آی‌سی‌یو»ها را خلوت کرد. حدود یک ماه قبل بود که خبرهای نگران‌کننده یکی پس از دیگری از مراکز درمانی به بیرون مخابره می‌شد. بیمارستان‌ها پر شده بود و روسای بیمارستان‌ها از پر شدن تخت‌های بیمارستانی می‌گفتند. اوضاع به حدی وخیم شده بود که بیماران بدحال چند روزی در اورژانس مراکز درمانی چشم انتظار خالی‌شدن تخت بودند. اوضاع در شهرهای بزرگی چون تهران وخیم‌تر از این حرف‌ها بود. حالا نه اینکه الان شرایط خیلی بهتر شده، اما آن‌طور که هاشمیان می‌گوید مراجعات به بیمارستان‌ها کمتر شده است: «در حالی که پیش از این هر روز از مراکز مختلف پیگیر تخت آی‌سی‌یو بودند، اما محدودیت‌های اخیر، مراجعات به بیمارستان را کم کرده است. تخت‌های آی‌سی‌یوی کشور در این چند ماه به خصوص یک ماه قبل همیشه پر بود، ولی در این روزها شرایط بهتری داریم که امیدواریم ادامه پیدا کند، چون اگر به روزهای قبل برگردیم، شرایط کار بسیار سخت‌تر می‌شود.»
محدودیت‌های ساعتی باید ادامه‌دار باشد
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی معتقد است این محدودیت‌ها باید پابرجا باشد: «همین محدودیت‌های کوچک هم مثل قرنطینه ساعتی و محدودیت در روزهای تعطیل پابرجا باشد، چون قطعا در کاهش بیماری اثر دارد.»
او این را هم می‌گوید که مدارس باید همچنان تعطیل باشند: «بازگشایی مدارس از همان ابتدا هم اشتباه بود. خودشان هم بعد از چند هفته متوجه اشتباه‌شان شدند. آن اوایل که مدارس تعطیل بود، افراد نوجوان را در آی‌سی‌یو خیلی کم داشتیم، اما وقتی از اواسط شهریورماه مدارس باز شد، خیلی از معلمان به ویروس آلوده شدند، از این جهت مدارس باید تا آخر پاندمی کرونا همچنان تعطیل بمانند.»
او ادامه می‌دهد: «همه دنیا این کار را انجام داده است، حتی کشورهایی مثل انگلیس و آلمان که اصرار به بازگشایی مدارس داشتند، آمار مبتلایان به طرز معناداری افزایش پیدا کرد و آنها هم از این تصمیم منصرف شدند. به هرحال برای مدیریت این بیماری باید از تجربه دیگر کشورها استفاده کرد و آزمودن راه‌های به خطا رفته دیگر کشورها آن هم در این شرایط اصلا کار درستی نیست.»
اما در این مدت به خصوص این چند ماه صحبت‌های زیادی درباره مراکز درمانی و بخش‌های مراقبت ویژه مطرح شد، تا جایی که بسیاری از مبتلایان که با عوارض حاد این بیماری دست به گریبان بودند، از رفتن به بیمارستان‌ها امتناع می‌کردند. شایعه‌ای هم بین مردم دهان‌به‌دهان می‌چرخد که تا حد امکان از رفتن به بیمارستان خودداری کنید. در مقابل مسئولان بهداشت و درمانی از این موضوع گلایه دارند که افراد بدحال وقتی به بیمارستان می‌آیند که شرایط‌شان بسیار وخیم است، بخش قابل توجهی از ریه درگیر شده و بیمار باید با کمک دستگاه تنفس کند، به همین دلیل درصد قابل توجهی از بیماران در بیمارستان‌ها روند درمان‌شان سخت می‌شود و دست آخر هم تعداد قابل توجهی از آنها جان‌شان را از دست می‌دهند.
در برخی مراکز مراقبت ویژه فقط نیمی از بیماران نجات پیدا می‌کنند
قائم‌مقام انجمن آی‌سی‌یو ایران اما درباره روند درمانی در مراکز مراقبت ویژه حرف‌های جالبی دارد. او می‌گوید که درمان کرونا در کشور ما از ابتدا آی‌سی‌یو محور نبوده است، به همین دلیل هم وقتی با همه‌گیری در سطح کشور مواجه شدیم، افزایش مرگ‌ومیرها را به دنبال داشت: «در واقع بیماران در کشور ما وقتی خیلی بدحال می‌شوند، به آی‌سی‌یو منتقل می‌شوند، یعنی مرحله‌ای است که دیگر نمی‌توان کار زیادی برای او انجام داد.»
به گفته او اگر آی‌سی‌یوها در ایران چه از نظر پروتکل‌ها و چه از لحاظ سخت‌افزاری شرایط بهتری داشت، قطعا میزان تلفات هم در کشور کمتر از این بود: «من الان در آی‌سی‌یو‌ای کار می‌کنم که بالای 90 درصد بیماران بهبود پیدا می‌کنند، ولی گفته می‌شود در آی‌سی‌یوهای دیگر کشور این درصد روی 50 است. ولی تجربه بین‌المللی برخلاف این است، یعنی بیمارانی که حال جسمی بدی دارند، وقتی به این بخش وارد می‌شوند، وضعیت بهتری پیدا می‌کنند، یکی از دلایل این موضوع این است که «Closed ICU» در وزارت بهداشت تعریف نشده است.»
مسئولیت بیماران در آی‌سی‌یو باید به یک متخصص مراقبت‌های ویژه سپرده شود
او در توضیح بیشتر گفت: «در Closed ICU شخص فوق‌تخصص آی‌سی‌یو مسئول بیمار است و از بقیه همکاران به عنوان مشاور استفاده می‌کند. این باعث کاهش مرگ‌ومیر می‌شود. اما متأسفانه چون روند درمانی ما آی‌سی‌یو محور نیست و از آن مهم‌تر اینکه Closed ICU در وزارت بهداشت تعریف نشده است، از این نظر افرادی که تخصص‌های غیر از آی‌سی‌یو دارند، در مورد این موضوع نظرهای گاها اشتباه هم می‌دهند.»
این متخصص بخش مراقبت‌های ویژه یکی دیگر از دلایل آمار نسبتا بالای تلفات در بین بستری‌شدگان بخش مراقبت ویژه را شدت بیماری عنوان می‌کند: «همان‌طور که گفتم بسیاری از بیماران خیلی دیر به به مراکز درمانی می‌آیند، یعنی شرایط‌شان به حدی وخیم است که آنان را به بیمارستان می آورند،در این شرایط یک نفر باید مسئولیت بیمار را از اول داشته باشد و خودش شرایط را مدیریت کند، اما متأسفانه در ایران این‌گونه نیست و اصلا این موضوع مورد قبول واقع نشده است و خیلی از بیمارانی که به بخش‌ها می‌روند، ممکن است نجات پیدا نکنند و دوباره حال‌شان بد شود و به آی‌سی‌یو برگردند.»
واکسن تنها راه نجات از این کابوس
هاشمیان در مجموع اوضاع این بیماری و تنها راه نجات از این کابوس در کشور را به خصوص پس از این قرنطینه دو هفته‌ای امیدوار‌کننده می‌داند، البته امید او یک اما بزرگ دارد. او هم مانند بسیاری از همکارانش تنها راه پایان دادن به این کابوس را در تولید و توزیع گسترده واکسن می‌داند. او دراین باره می‌گوید: «قطعا تلاش‌های خوبی برای ساخت واکسن ایرانی انجام شده، اما به نظر می‌رسد تا رسیدن به نقطه‌ای که این تولید ارزشمند داخلی بتواند به راحتی در اختیار همه مردم قرار بگیرد، فاصله زیادی وجود دارد. از طرف دیگر برخی کشورها به نتایج خوبی رسیده‌اند و در خبرها میبینیم که حتی در برخی مناطق مانند انگلیس واکسیناسیون آغاز شده یا به زودی شروع می‌شود. ما هم باید به همین سمت پیش برویم.»
این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که به جز ایالات متحده کشورهای چین، هند و روسیه هم مدعی ساخت واکسن هستند و در این شرایط بهتر است از کدام محصول برای واکسیناسیون ایرانیان استفاده شود، توضیح داد: «هر واکسنی که به تأیید سازمان بهداشت جهانی برسد، قابل استفاده است، کشور سازنده تفاوتی نمی‌کند، البته نه اینکه هیچ فرقی بین واکسن‌های تولیدشده نباشد، اما هر واکسن تأییدشده‌ای می‌تواند ما را به هدف برساند. هدف هم ایمنی نسبت به این بیماری است.»
او این را هم گفت که پرسنل مراکز درمانی به خصوص افرادی که در بخش مراقبت‌های ویژه کار می‌کنند و بیماران نقص سیستم ایمنی باید هرچه سریع‌تر واکسینه شوند. همان‌طور که در کشورهای دیگر هم این اتفاق افتاده است. امیدوارم که در همین ماه واکسن کرونا را در کشور داشته باشیم تا به پرسنل پزشکی و کادر درمان تزریق شود و بعد هم مردم کشور واکسینه شوند تا بتوانیم از پاندمی فاصله بگیریم.
منبع: روزنامه شهروند