---

بازی بایدن با برجام

همزمان با جدی‌شدن احتمال ریاست‌جمهوری جو بایدن، بحث‌ها درباره بازگشت آمریکا به برجام در محافل رسانه‌‌ای و اظهارنظرهای رسمی مقامات دو کشور داغ‌‌تر و جدی‌‌تر شده است. روحانی می‌‌گوید آمریکا ناچار است تحریم را کنار بگذارد و ظریف اعتقاد دارد بایدن می‌تواند با سه فرمان اجرایی، تحریم‌ها را لغو کند، اما مشاوران سیاست خارجی بایدن نظر دیگری دارند.

نگاهی به تحریم‌های آمریکا علیه ایران از بدو انقلاب و جمهوری اسلامی نشان می‌دهد آمریکا از آغاز تا پایان دولت اوباما 35بار ایران را تحریم کرده‌ است که از این مجموعه 24بار توسط دموکرات‌ها و 11بار جمهوری‌خواهان بوده است. از سوی دیگر تجربه عملی از سیاست‌ها و رویکردهای رؤسای‌جمهور آمریکا، چه دموکرات و چه جمهوری‌خواه، نشان می‌دهد که همواره خطوط اصلی رویکردهای هر رییس جدید، تکمیل‌‌کننده گام‌های رییس قبلی است؛ بنابراین راهبرد آنان در قبال ایران یکسان بوده و فقط تاکتیک‌ها برای رسیدن به اهداف متفاوت است؛ چنانکه ترامپ سیاستش فشار حداکثری بود و بایدن به دنبال فشار هوشمندانه.

 همین امر بیانگر آن است که با روی کار آمدن دولت جدید آمریکا آنگونه که برخی از جناح‌‌‌های سیاسی در ایران از آن به عنوان یک فرصت ویژه یاد می‌‌کنند، نمی‌توان انتظار معجزه و تحول در روابط دو کشور را داشت. در ادامه با مرور نظرات مشاوران سیاست خارجی جو بایدن که از آنان به‌عنوان گزینه‌‌‌های احتمالی وزارت خارجه آمریکا نیز یاد می‌‌شود، می‌‌توان به رویکرد دولت دموکرات‌ها درباره برجام دست یافت.

مرور این استدلال‌ها نشان می‌دهد اگرچه تیم بایدن همگی گفته‌اند می‌خواهند در دولت آینده به برجام بازگردند اما هیچ‌کدام تاکید نکرده‌اند که در این مسیر تحریم‌ها را برخواهند داشت و حداقل به همان توافق اولیه پایبند می‌مانند، درواقع استنتاج نهایی از اظهارنظرهای آنها این است که دموکرات‌ها به‌دنبال گسترش برجام به مسائل موشکی و منطقه‌ای و رسیدن به توافقی بلند‌مدت‌تر با ایران هستند که هم تضمین‌کننده محدودیت‌های هسته‌‌ای باشد، هم موشکی و هم منطقه‌‌ای؛ چنانکه «کریس کونز» عضو سنای آمریکا که یکی از گزینه‌های احتمالی تصدی وزارت خارجه در دولت جو بایدن است، به خبرگزاری رویترز گفته فقط در صورتی از بازگشت به برجام حمایت خواهد کرد که چنین توافقی زمینه محدود ‌کردن برنامه موشکی ایران و حمایت تهران از نیرو‌های نیابتی‌اش در منطقه را فراهم کند. نامزد احتمالی جو بایدن برای تصدی پست وزارت خارجه این را هم تاکید کرده است که پیش از آنکه از بازگشت به برجام حمایت کنم، آمریکا باید به‌دنبال راهی برای اعمال محدودیت بر برنامه موشکی ایران و حمایت این کشور از گروه‌های نیابتی خود در منطقه باشد.

از سوی دیگر، تونی بلیکن، مشاور ارشد جو بایدن هم گفت: «ایران باید مجددا به تعهدات خود در برجام بازگردد، در غیر این صورت واضح است که همه تحریم‌ها به قوت خود باقی خواهند ماند.» او همچنین گفته است: «درصورت بازگشت ایران به پایبندی کامل [به برجام] بایدن به‌دنبال ایجاد توافقی قوی‌تر خواهد بود.» هرچند تونی بلینکن خود این سیگنال را به ایران داده که اگر ایران مانند گذشته عمل کند، دولت آینده‌ او( بایدن) به برجام باز خواهد گشت اما در ادامه تاکید کرده ما از این فرصت به عنوان یک بستر استفاده می‌‌کنیم تا با همکاران خود، توافقنامه‌ قوی‌‌تر و طولانی‌تری برقرار کنیم.

از طرفی جیک سالیوان، یکی دیگر از مشاوران رده‌بالای بایدن گفته است: «بایدن باید بلافاصله روند مذاکره درباره توافقنامه بعدی را آغاز کند که شامل مذاکره در مورد برخی از تاریخ‌‌‌های انقضای محدودیت‌ها برای ایران می‌شود.»

سخنان مشاوران بایدن درباره برجام بیانگر آن است که دولت جدید آمریکا نیز تمام تلاش خود را برای دائمی‌‌کردن محرومیت‌های هسته‌ای ایران و همچنین افزودن موضوع برجام موشکی و منطقه‌ای به محور مذاکرات خود با ایران انجام خواهد داد.
هرچند به اذعان سیاستمداران و تحلیلگران آمریکایی، سیاست فشار حداکثری ترامپ در قبال ایران شکست خورده اما بایدن از آن به‌عنوان یک اهرم و امتیاز استفاده خواهد کرد.

اما در سوی دیگر ایران نیز برگ برنده‌‌‌های خود را دارد؛ ایرانی که دوران فشار حداکثری آمریکا و تحریم‌‌‌های به‌اصطلاح فلج‌کننده را با سربلندی پشت سر گذاشته و نه‌تنها منزوی نشده، بلکه به اعتراف رسانه‌‌‌های غربی روابط خوبی با اروپا، روسیه و چین دارد؛ ایرانی که مذاکره بر سر موضوعات منطقه و موشکی را خط قرمز خود اعلام کرده است.با این حال هرچند روی کار آمدن بایدن ممکن است پایانی برای سیاست فشارهای حداکثری علیه ایران باشد و روابط میان دو کشور از تنش حداکثری به عادی‌‌‌سازی برسد، اما رسیدن به تفاهم برای مذاکره، آن هم با توجه به دیوار بلند تحریم‌‌هایی که از ترامپ برای دولت بعدی به ارث رسیده است، حداقل در مدت کوتاه بسیار سخت و غیرممکن خواهد بود.


 ابوالفتح: کرونا و چین اولویت دولت بایدن است
«امیرعلی ابوالفتح» کارشناس مسائل آمریکا در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه «صبح‌نو» با اشاره به اظهارنظرهای احتمالی درباره گفت‌وگوهای برجامی ایران با «جو بایدن» عنوان کرد: هنوز دولت مستقل آمریکا تا دو ماه دیگر متعلق به دونالد ترامپ است. اگر هم فرایند انتخابات به نفع جو بایدن تایید شود و نتایج کنونی همچنان باقی بماند، تا دو ماه دیگر بایدن وارد کاخ سفید می‌‌شود و انتخاب وزرای اصلی در دولت جدید هم زمان‌بر است. اگر جمهوری‌خواهان بتوانند اکثریت مجلس سنا را به دست گیرند که احتمالا این اتفاق هم می‌‌افتد، تایید برخی از وزرای دولت بایدن به دلیل تنش‌‌‌های انتخابات زمان می‌‌برد و احتمال دارد که روند تایید وزرا طول‌بکشد. باید صبر کرد و به اظهارنظرهای کنونی توسط افراد بدون منصب زیاد توجه نکرد چراکه اینها فقط گمانه‌‌زنی است؛ اینکه رایس یا بلینکین وزیر امور خارجه آمریکا شوند، هنوز قطعیت ندارد.
 
بایدن بی‌قید و شرط به برجام بازنمی‌گردد
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به اینکه کرونا و چین اولویت کاری دولت بایدن در کاخ‌سفید خواهد بود، افزود: بحث کرونا از موضوعاتی است که دولت بعدی در کاخ سفید دنبال می‌‌کند. موضوع برجام برای دولت بایدن اولویت نیست؛ تعامل با چین و اروپا اولویت بالایی برای دولت بایدن دارد و تا آن زمان اتفاق خاصی برای برجام رخ نخواهد داد. اگر اظهاراتی که اکنون ازسوی منابع غیررسمی آمریکا درباره برجام عنوان می‌‌شد هم صحت پیدا کند، بایدن بی‌قید و شرط به برجام بازنمی‌گردد و یک ما‌به‌ازایی را تعیین یا ‌‌طلب می‌‌کند یا اینکه جداول زمان‌بندی‌شده‌‌ای توسط بایدن درخواست خواهد شد که تغییراتی در آن صورت گیرد؛ درخواست‌هایی مانند همکاری و تعامل در مسائل غیرهسته‌‌ای مثل بحث موشکی از مطالبات آمریکایی‌ها در برجام خواهد بود؛ اینکه ایران کدام بخش را بپذیرد یا نپذیرد، نمی‌دانم.
 این استاد دانشگاه با بیان اینکه بازگشت آمریکا به برجام برای ایران اولویت نیست و بازگشت تحریم‌ها در اینجا مهم است، تصریح کرد: نباید فراموش کرد که در خصوص برجام، نیروهایی علیه این توافق کار می‌‌کنند که بسیار قوی هستند؛ از لابی عربستان تا اسرائیل یا ایرانیانی که داخل هیات‌حاکمه آمریکا هستند، تلاش می‌‌کنند تا موانعی در این مسیر ایجاد کنند. این فشارها یا دخالت‌‌‌های جانبی، دست رییس‌جمهور آمریکا را می‌‌بندد ولی غیرممکن نیست. برجام بستگی به اراده دولت آمریکا دارد که رفتارش چگونه باشد. این احتمال وجود دارد که بیش از یک‌سال طول بکشد چراکه برخی می‌‌گویند آنها منتظر نتایج انتخابات ایران یا تصمیمات و نتایج انتخابات کنگره آمریکا هستند. اینکه کنگره آمریکا بخواهد به برجام بازگردد یا نه هم باید مورد توجه قرار گیرد. شاید بازگشت آمریکا به برجام زمان‌بر باشد و شاید هم همان‌گونه که قبلا بایدن گفته است، در زمانی کوتاه، برخی فرامینی را امضا کند و به برجام بازگردد؛ اقدامی که با اجرای آن بگوید سیاست خارجه دونالد ترامپ از اساس اشتباه بوده است. اگر اینگونه باشد، خیلی زود به برجام بازمی‌‌گردد وگرنه باید صبر کرد و دید چه کسی مشاور امنیت یا سیاست خارجه او می‌‌شود و اظهارنظر آنها دراین‌باره چیست.
وی با اشاره به اینکه ترامپ، حزب جمهوری‌خواه آمریکا را بر سر یک دوراهی بزرگ قرار داده است، تاکید کرد: حزب جمهوری‌خواه اگر به خواست ترامپ برای تغییر نتایج انتخابات از طریق آرای الکترال‌کالج عمل کند، رودرروی آرای عمومی قرار می‌‌گیرد؛ اگر هم به خواسته ترامپ تن ندهد، حمایت میلیون‌ها طرفدار متعصب را از دست می‌‌دهد. ما باید درنظربگیریم که رییس‌جمهور آمریکا را چه کسی انتخاب می‌‌کند؟ الکترال‌کالج‌ها. اینها هنوز تشکیل نشده و آرای خودشان را هنوز اعلام نکرده‌اند. این رسانه‌ها هستند که عنوان می‌‌کنند چه کسی آرای بیشتری آورده و هنوز این آرا رسمی نشده است.

 آرای الکترال‌کالج‌ها 8 تا 14 دسامبر توسط نمایندگان در کاغذ آرا نوشته و پس از قرار دادن داخل پاکت، به کنگره پست می‌‌شود و تا 6 ژانویه طول می‌‌کشد که نتایج این آرا مشخص شود؛ اما دونالد ترامپ تلاش می‌‌کند تا در ایالت‌‌‌های کلیدی و مناقشه‌بر‌انگیز همچون پنسیلوانیا، آریزونا، جورجیا، میشیگان اعضای الکترال‌کالج را قانع کند که یا به دلیل اینکه انتخابات تقلب شده به او رای دهند و ترامپ رییس‌جمهور شود یا اینکه نمایندگان این ایالت‌ها را قانع کند که اصلا رای ندهند و رای الکترال معرفی نکنند تا بایدن آرای الکترالش زیر 270 بیاید و پیروز نهایی انتخابات نشود. در این صورت این موضوع برای بررسی به مجلس نمایندگان برود و ترامپ رای بیاورد.
 
جمهوری‌خواهان در دوراهی ترامپ و قانون
وی ادامه داد: حزب جمهوری‌خواه یا باید با ترامپ هم‌طیف و هم‌راستا شود و برای باقی ماندن در دوره بعدی ریاست‌‌جمهوری به خواست ترامپ تن بدهد یا اینکه رودرروی آرای عمومی قرار می‌‌گیرد و آبروریزی‌ای تاریخی در انتخابات آمریکا شکل می‌‌گیرد. از سویی دیگر هم اگر ترامپ از ریاست‌‌جمهوری کنار رود، گروه وسیعی از جمهوری‌خواهان را با خودش همراه می‌‌کند که حزب جمهوری‌خواه به رای تقلبی و هیات حاکمه تن داده است و آرای شدیدی از جمهوری‌خواهان در انتخابات بعدی ریزش می‌‌کند. جمهوری‌خواهان قرار است به زودی دو سناتور در جورجیا به سنا بفرستند و دو سال دیگر هم انتخابات کنگره را در پیش دارند؛ این شکاف و جنگ داخلی که اکنون میان جمهوری‌خواهان شکل گرفته است، می‌تواند باعث شود که در انتخابات آتی، کنگره را به شکل بدتری از دست بدهند. الان به این خاطر است که معتقدم جمهوری‌خواهان بر سر دوراهی هستند و با داشتن هواداران متعصبی که اطراف ترامپ را ‌گرفته‌اند، یا باید در برابر نظام انتخاباتی کشور خود قرار گیرند یا بر انتخابات و نتایج آن صحه بگذارند.
 

 

منبع: صبح نو