عباس سلیمی‌نمین، مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران و کارشناس مسائل سیاسی است که در گفت‌وگو با «فرهیختگان» زمینه‌های افزایش مشارکت را مورد مداقه و بررسی قرار داده است.

با توجه به اینکه این روزها مساله مشارکت به یکی از بحث‌های اصلی تبدیل شده، به نظر شما چه عواملی در افزایش یا کاهش مشارکت مردمی دخیل است؟

درحال حاضر دو بحث مطرح است؛ اول اینکه ما مشارکت را در حد معمولی درخصوص انتخابات پیش‌رو می‌بینیم یا یک انتخابات پرشور را پیش‌بینی می‌کنیم که به نظر بنده پیش‌بینی دوم به واقعیت نزدیک‌تر است؛ البته عوامل مختلفی در این امر دخیل است و سرمایه‌گذاری‌های متعددی به صورت همزمان صورت می‌گیرد.

دو جریان اصولگرا و اصلاح‌طلب به‌صورت سنتی فعال شده‌اند و جریان اصلاح‌طلب به‌گونه‌ای فعالیت دارد که نشان‌دهنده اصلاح برخی از اقدامات گذشته است. یعنی افرادی از اصلاح‌طلبان که علیه ساختار قانونی اقدام کرده و حرف‌های ساختارشکنانه زده بودند، امروز با بازگشت به صحنه انتخابات هم اظهارات خود را به‌نوعی غلط عنوان می‌کنند و هم مواضع گذشته خود را نفی می‌کنند و عملا خط بطلان بر آن می‌کشند.

درواقع آنها انتخابات آتی را فرصت می‌دانند که این نشان می‌دهد نظام و ساختار سیاسی آن به اندازه‌ای دموکراتیک است که حتی کسانی که شورش علیه ساختار قانونی کردند نیز می‌توانند در انتخابات موثر باشند و از فضایی که نظام در دموکراسی رقم زده استفاده کنند. از این رو جریان اصلاح‌طلب با تمام ظرفیت به میدان خواهد آمد و در این صورت پایگاه اجتماعی خود را که 17-15 درصد است، فعال خواهد کرد.

البته روز گذشته کرباسچی از حضور سیدمحمد خاتمی در انتخابات نیز خبر داد.

نه، صرفا ‌خاتمی چراکه درباره ایشان از قبل نیز گمانه‌زنی وجود داشت، منظور بنده افرادی همچون کروبی و میرحسین موسوی است که به میدان خواهند آمد چراکه فعال شده‌اند؛ درواقع همان افرادی که اعلام کردند ساختار نظام به‌گونه‌ای است که نمی‌توان به آن اتکا کرد اکنون با همان ساختار و با همان شورای نگهبان به‌شدت فعال شده‌اند.

بنابراین به این معناست که آنچه قبلا تخریب و جوانان را به ساختارشکنی تحریک کردند، حرف ناروایی بود و امروز می‌گویند می‌توان به این ساختار اتکا کرد و از طریق همین ساختار به جایگاه‌های تعیین‌کننده قدرت در نظام دست یافت. درواقع می‌توان گفت این آقایان با‌ خاتمی همراه شدند؛ چراکه‌ خاتمی در سال 90 بعد از موضع‌گیری‌های ساختارشکنانه این دو کاندیدا بر سر صندوق حاضر شد و رای داد و از این طریق اعلام کرد که با مواضع و عملکرد این آقایان همراه نیست. البته نباید به برخی عناصر تندرو این جریان نگاه کرد که مواضع تندی را برای چانه‌زنی مطرح می‌کنند، آنها هویتی ندارند و هویت را در تشکل‌های سازمان‌یافته باید دید.

یک موضوع دیگر تحت عنوان عملکرد دولت فعلی و ناکارآمدی آن مطرح است؛ این موضوع چقدر به کاهش مشارکت دامن می‌زند؟

عملکرد این دولت خیلی نقشی نخواهد داشت و آنچه مسلم است این دولت رفتنی است و از صحنه سیاسی کنار خواهد رفت.

عملکرد منفی دولت باعث ریزش در مشارکت مردمی نمی‌شود؟

این نکته را نمی‌توان در نظر گرفت، به نظر من آنجایی که تاثیر منفی گذاشت در انتخابات مجلس بود اما پس از آن آنها تلاش می‌کنند پایگاه رای خود را از سردرگمی بیرون بیاورند و مجددا به آن پایگاه رای، ‌انگیزه مشارکت بدهند که این به نظر من موفقیت‌آمیز است؛ ضمن اینکه تلاش می‌کنند صحنه رقابت را از آن ضعف‌های دولت ‌روحانی در زمینه اقتصادی خارج کرده و حوزه رقابت را به میدان‌های دیگری بکشانند، بنابراین در میدان‌های دیگر مساله کاملا متفاوت می‌شود.

در این مسیر ارائه ایده‌های اجرایی و معرفی تیم کارآمد نیز مشارکت مردم را جلب می‌کند؟

درست است و آنها این کارها را حتما انجام می‌دهند، جریان و طیف سیاسی این‌چنینی بر این امور واقف است که چگونه بتواند پایگاه اجتماعی خود را تهییج کند و اگر بتواند پایگاه اجتماعی خود را فعال کند قطعا بخشی از جامعه خاکستری ما را با خود همراه خواهد ساخت.

جریان اصولگرا هم به‌صورت گسترده و زودهنگام به میدان آمده است و این به نفع این جریان نیست؛ چراکه تخریب در‌مورد آنها بسیار موثر واقع می‌شود، اکنون اصلاح‌طلبان به‌صورت پنهان کار می‌کنند اما کمتر می‌توان به یک نظری رسید که چه کاندیداهایی مدنظر آنهاست؛ چراکه تاکنون بسیار بسته عمل کرده‌اند. جریان‌ دیگری نیز به نظر می‌رسد در انتخابات فعال ‌شو‌د که یک جریان کاملا ضدانقلاب است و هیچ سنخیتی با انقلاب ندارد. لذا این جریان هم فعال شده؛ چراکه می‌تواند به طرقی در دو جریان دیگر تاثیر بگذارد. جریان دیگر نیز مربوط به‌ احمدی‌نژاد است که به‌شدت در‌مورد انتخابات فعال شده و با یک‌سری شایعه‌سازی مجددا می‌خواهند به جبهه اصولگرایی بازگردند.

‌شورای نگهبان‌ چقدر در افزایش یا کاهش مشارکت مردم نقش‌آفرین است؟

درحال حاضر جریانات مختلف محاسبه‌گری‌های قبل از رسیدن به شورای نگهبان را انجام می‌دهند و از این‌رو همه جریانات این نکته را محاسبه می‌کنند که چه گزینه‌ای را طرح کنند که مشکلی با شورای نگهبان ایجاد نشود. بنابراین مطمئن باشید آنها تلاش خواهند کرد قبل از رسیدن به شورای نگهبان این امر را تدبیر کنند و بنابراین این‌طور نیست که به‌گونه‌ای عمل کنند که کسی را معرفی کنند که مشکلات و انحرافات سیاسی یا اخلاقی داشته باشد. دقت می‌شود روی فردی اجماع کنند که مشکل جدی نداشته باشد.

 منبع: فرهیختگان