مهدی مطهرنیا، کارشناس مسائل آمریکا با اشاره به درخواست طرف آمریکایی از ایران برای امحاء سانتریفیوژها اظهار کرد: آنچه در ارتباط با پرونده هسته‌ای ایران باید مورد توجه قرار بگیرد، نه در لایه بیرونی یعنی امحاء سانتریفیوژها، بلکه باید در لایه‌های درونی بررسی شود. امروز ایران در نظم جهانی اساساً در منطقه تَرَک (شکاف) استراتژیک یا همان خاورمیانه و فلات ایران قرار دارد. پرونده هسته‌ای نزدیک به دو دهه است که ایران را مشغول کرده است. حالا در وین بحث جنگ «هیبت و حیثیت» مطرح است و پرونده هسته‌ای هم متوجه همین موضوع می‌شود.
وی ادامه داد: امضاء برجام در 2015 و عدم گرایش ایران در قالب یک تعهدنامه با ورود به مذاکرات فزون‌تر، باعث شد تا دکترین اوباما علیه ایران با چالش روبه‌رو شود. او به دنبال کشیدن ایران پای میز مذاکره و استحاله تهران بود. ایران هم در مقابل پای میز مذاکره آمد و برجام را پذیرفت اما به عنوان بازیگر جدی وارد نظام بین‌الملل نشد و اینجا بود که ترامپ از پاره کردن برجام حرف زد و با تحریک او، ایران سخن از آتش زدن برجام زد اما با وجود همه اتفاقاتی که افتاد، از برجام خارج نشد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: این در حالیست که در قوه مجریه، هماهنگی کامل با تمام ارکان نظام مشهود است اما با یکدست شدن کشور، هنوز شرایط ایران برای مذاکرات در وین پذیرفته نمی‌شود؛ تا جایی که هم‌اکنون بحث سانتریفیوژها مطرح شده است و در مقابل طرفین درگیر پرانتزهایی از جمله رفع تحریم‌ها هستند. اینکه گفته می‌شود طرفین بر نابودی سانتریفیوژها دست گذاشته‌اند، اساساً ایران را در یک وضعیت انفعالی قرار می‌دهد. به تبع بازگشت به برجام آن هم توسط کسانی که دولت قبل را به امضاء ترکمان‌چای متهم می‌کردند حالا سخت‌تر شده است و جالب اینجاست که همین اشخاص بر برجام تاکید می‌کنند. کشاندن مذاکره از شروط ایران به تجدید نظر در مورد برجام و سخت کردن اوضاع و احوال و گام‌های بالاتر از برجام برای دولت کنونی ایران به شدت ناهموار است.
وی افزود: به وضوح می‌بینیم که وزیر خارجه کشورمان ، بحث مذاکره با آمریکا را مطرح می‌کند اما در داخل از سوی هم‌کیشان خود مورد هدف قرار می‌گیرد و این نشان می‌دهد که ایران از خارج با فشار و از داخل با یک لغزندگی روبه‌رو است. مسائل مذکور در بستری اتفاق می‌افتد که در گذشته این اقدام‌ها را خیانت می‌دانستند و بر این اساس معتقدم که نمی‌توان پرونده هسته‌ای را صرفاً به سانتریفیوژها محدود کرد. ممکن است بگویند که چند سانتریفیوژ نابود شد، اما واقعیت این است که خواسته‌های آمریکا برای بازگشت به برجام بدون برداشتن همه تحریم‌ها هم ممکن نخواهد بود.
وی گفت: بایدن و حتی دولت قویتر از او هم نمی‌تواند تضمینی در مورد این توافق به ایران بدهد. از سوی دیگر احتمال از دست دادن کنگره توسط دموکرات‌ها و اشغال آن توسط جمهوریخواهان وجود دارد و به احتمال زیاد نانسی پلوسی، مجدداً رئیس مجلس نمایندگان آمریکا نخواهد بود.
مطهرنیا خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد (اگرچه پیش‌بینی آن سخت است) اما احتمال فتح مجدد کاخ سفید توسط جمهوریخواهان وجود دارد. لذا هر توافق با دولت بایدن موقتی به نظر می‌رسد و آنها نمی‌توانند با توجه به هرم قدرتی که در آمریکا تعریف شده، عملاً تعهدی به ایران بدهند.
وی تصریح کرد: بر این اساس اگر سانتریفیوژها منهدم و تعهدات جدید ارائه شود، نه تنها به شروط خود دست پیدا نکرده‌ایم بلکه محدودیت‌های جدیدی را هم پذیرفته‌ایم و اگر اوضاع در آمریکا تغییر کند و بار دیگر تفکر ترامپ در ایالات متحده اوج بگیرد، این شکست عمیق‌تر خواهد شد. این در حالیست که به نظر می‌رسد آمریکا با هم‌پیمانان اروپایی خود به ویژه با لندن و پاریس علیه ایران هماهنگ شده است و در حال معامله با روس‌ها و اعمال فشار بر چینی‌ها است. بر این اساس معتقدم در حال رویت آخرین فرصت‌ها در این زمینه هستیم.
منبع: ایلنا