طبق فراخوان سی و نهمین جشنواره فیلم فجر، متقاضیان شرکت در این رویداد تنها چند روز دیگر، دقیقا تا 15 دی مهلت دارند برای حضور در مهم‌ترین جشنواره سینمایی ایران ثبت‌نام کنند. مهلت ارسال نسخه نهایی فیلم‌ها هم 20 دی تعیین شده بود و تهیه‌کنندگانی که فرم شرکت در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر را پر می‌کنند، باید در موعد مقرر آثار خود را به دبیرخانه جشنواره تحویل دهند. تا اینجا همه چیز به سبک و سیاق دوره‌های گذشته جشنواره فیلم فجر است و این بازه زمانی برای ثبت‌نام و ارسال نسخه نهایی فیلم‌ها، همیشه وجود داشته و باوجود برخی تبصره‌ها و استثنائات و وقت‌های اضافه‌ای که در اختیار برخی آثار قرار می‌گیرد، معمولا پایبندی به مقررات فراخوان حرف اول را می‌زند. اما نکته قابل اشاره در این میان، اعلام رسمی اسامی فیلم‌های متقاضی حضور در جشنواره است که در چند دوره قبلی بی‌سابقه بوده و با سیاست‌های ادعایی جشنواره فیلم فجر و سازمان سینمایی تناقض دارد.
آن روی شفافیت
سازمان سینمایی در این یکی دو سال اخیر به‌ویژه با حضور دکتر حسین انتظامی در راس مجموعه، مدعی شفافیت در امور مختلف شد و هر از گاهی هم گزارش‌هایی را پیرو همین شعار شفاف‌سازی منتشر کرد. با این حال و باوجود مثبت بودن این روند، در برخی مواردی که نیاز به شفافیت و صراحت وجود داشت، سازمان چندان شفاف عمل نکرد یا از کنار این موارد گذشت یا گاهی در برخی شفافیت‌ها یکسویه رفتار کرد. به عنوان مثال در اعلام متقاضیان کارت سینمای رسانه برای جشنواره فیلم فجر به طور شفاف و صریح منتشر شد که اتفاقا تصمیم درستی بود، اما از آن‌طرف و در آن‌سوی ماجرا که مرتبط با همین رویداد بود، خبری از شفافیت درباره اسامی فیلم‌های متقاضی و تهیه‌کنندگانی نبود که فرم حضور در جشنواره را پرکرده بودند. یکی از مطالبات همیشگی اهالی رسانه از سازمان سینمایی و جشنواره فیلم فجر، شفافیت در همین زمینه بود که با پاسخ مثبتی روبه‌رو نمی‌شد و همه چیز در هاله‌ای از ابهام و گمانه‌زنی پیش می‌رفت. این عدم شفافیت، معمولا بعد از نظر هیات انتخاب و اعلام اسامی آثار حاضر در بخش مسابقه (سودای سیمرغ) به شایعات و ابهامات و تایید و تکذیب‌هایی دامن می‌زد و آن فیلمسازانی که آثارشان در جشنواره پذیرفته نشده و از سوی هیات انتخاب رد شده بود، گاهی در مصاحبه‌ها و اظهارنظرها منکر پر کردن فرم ثبت‌نام می‌شدند و کمتر تهیه‌کننده و کارگردانی حاضر می‌شد صراحتا و با صداقت عنوان کند که فیلم او با نظر هیات انتخاب، در جشنواره پذیرفته نشده است.
فلاش‌بک
اگر یادتان باشد در دوره‌های اخیر ما هم در روزنامه جام‌جم، مطالباتی درباره شفافیت در این زمینه داشتیم. یکی از این نمونه‌ها در نشست رسانه‌ای ابراهیم داروغه‌زاده، دبیر سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر بود که خبرنگار ما در راستای شفافیت مورد ادعای جشنواره و سازمان سینمایی، خواستار انتشار اسامی فیلم‌های متقاضی حضور در جشنواره شد. اما ببینید جواب دبیر جشنواره به این مطالبه چه بود: «همه فیلم‌هایی که شرکت کرده‌اند، می‌توانند خودشان اعلام کنند. ولی ترجیح ما این است که از طریق جشنواره اسامی‌شان منتشر نشود. این اختیار برای صاحبان فیلم است. به این دلیل که ممکن است فیلمی که انتخاب نشده، از بعد تبلیغات و اکران آسیب ببیند. خیلی از جشنواره‌های دنیا سر باکس مونتاژ هم نماینده می‌فرستند که فیلم دیده و انتخاب شود و اعلام نمی‌کنند کدام فیلم را خواستند یا نخواستند. جشنواره برای بهتر دیده شدن فیلم‌ها است و هر چیزی که بخواهد این را مخدوش کند، در تضاد با سیاست‌های ماست.» داروغه‌زاده در بخش دیگری از آن نشست گفته بود: «رسالت جشنواره فجر حمایت از سینماست. هرچه به نفع سینما باشد، ما از آن حمایت می‌کنیم. ما در دو سال اخیر اسم فیلم‌هایی که برای جشنواره ثبت‌نام می‌کنند را اعلام نمی‌کنیم تا در فضای رقابتی به ضرر کسی تبلیغات نشود.»
حالا چطور شده که سیاست سازمان سینمایی و جشنواره فیلم فجر به فاصله یک سال و بعد از چند دوره، به یکباره تغییر کرده و گردانندگان جشنواره فیلم فجر، تصمیم به اعلام اسامی فیلم‌هایی گرفته‌اند که فرم حضور در جشنواره را پر کرده‌اند. اگر نیمه پر لیوان را ببینیم، باید این چرخش در تغییر تصمیم و سیاست جدید را به عنوان شفافیت سازمان سینمایی و جشنواره درنظر بگیریم. اما به نظر می‌رسد این تصمیم صرفا از روی جبر زمانه و از سر ناچاری است و شرایط کرونایی و کساد بازار سینما باعث شده مسؤولان جشنواره، حداقل برای این دوره، سیاست شفاف‌سازی را دنبال کنند و اسم همه فیلم‌هایی که فرم جشنواره را پرمی‌کنند، بلافاصله اعلام می‌کنند تا تنور این رقابت را گرم کنند. گرچه دبیر امسال جشنواره فیلم فجر، نسبت به سه دوره قبلی تغییر کرده، اما اصولا سیاست‌ها به سیاق ثابت است. برای همین چنین تغییر رویه‌ای عجیب و تا حدودی نامتعارف است. وقتی آن را با پافشاری سال‌های اخیر جشنواره مقایسه می‌کنیم، شگفتی این تصمیم و رویه تازه، بیشتر هم می‌شود. آیا اعلام اسامی فیلم‌هایی که متقاضی شرکت در جشنواره فجر امسال شده‌اند، آن رسالت مورد اشاره دبیر قبلی را مخدوش می‌کند و در تضاد با سیاست‌های سازمان سینمایی و جشنواره است؟ حالا اگر از میان فیلم‌هایی که فرم جشنواره را پر می‌کنند، آثاری به جشنواره راه پیدا نکنند، در فضای تبلیغاتی و رقابتی ضرر نمی‌کنند؟ تاکید می‌کنیم که ما و دیگر اهالی رسانه و مردم، قطعا از این شفافیت استقبال می‌کنیم، به شرطی که تنها منحصر به این دوره کرونایی و خاص نباشد و در سال‌های بعد هم ادامه داشته باشد و سازمان سینمایی و جشنواره فیلم فجر، ملاحظات سال‌های قبل را کنار بگذارند.
دست و دلبازی در برهوت
درست نیست که پیش از تماشای فیلم‌ها و از روی اسم‌ها، درباره کیفیت آثار قضاوت و گمانه‌زنی کنیم، اما برخی از فیلم‌هایی که در این چند وقت درباره ثبت‌نام آنها در جشنواره فجر اطلاع‌رسانی شد، آثار کم‌رمقی به نظر می‌رسند که احتمالا در شرایط عادی، بخت شرکت در جشنواره فیلم فجر (منظور پذیرفته شدن در بخش سودای سیمرغ است) را نداشتند اما حالا و در این برهوت سینما و توقف بسیاری از تولیدات، فرصت حضور در جشنواره را دارند. چنین مانور و تبلیغات بی‌سابقه‌ای که سایت و کانال جشنواره فیلم فجر پیش گرفتند، حکایت از این دارد که دبیر جشنواره در غیبت هیات انتخاب، با روی گشاده و دست و دلبازی با آثار ارسالی مواجه خواهد بود و بعید نیست که با این روند، در جشنواره فیلم فجر به روی هر فیلم و نافیلمی باز باشد! اتفاقی که قطعا شایسته رویداد مهمی چون جشنواره فجر نیست و آن را به یک دورهمی سینمایی تقلیل می‌دهد.
هیاهویی برای داوران
این بزرگنمایی و هیاهوی رسانه‌ای در صورتی پذیرفتنی بود که جشنواره فیلم فجر، مخاطبان بالقوه و همیشگی خود یعنی مردم، اهالی رسانه و اهالی سینما را داشت، اما وقتی قرار به چنین مواجهه‌ای نیست و قرار است فیلم‌ها فقط برای داوران به نمایش درآید، چه نیازی به این همه بوق و کرنا کردن فیلم‌ها و این حجم از تبلیغات و مانور رسانه‌ای روی صرفا ثبت‌نام و فرم پرکردن آثار است. باشکوه جلوه دادن رویدادی که به دلیل شیوع کرونا، در سطحی کوچک برگزار می‌شود، اعتبار و شأنیت جشنواره فجر را
زیرسوال می‌برد.
منبع: جام جم