در قرن حاضر، استرس از مهم‌ترین ابعاد زندگی فردی، خانوادگی، شغلی و اجتماعی به حساب می‌آید. به‌طورکلی هنگامی‌که فرد در محیط زندگی یا کار با شرایطی روبه‌رو می‌شود که این شرایط با ظرفیت‌ها و امکانات کنونی یا وضعیت قبلی وی هماهنگی ندارد، دچار عدم تعادل، تعارض و کشمکش های درونی می‌شود که به آن استرس می گویند. امروزه استرس جزء جدایی ناپذیر زندگی آدمیان شده است و تمامی افراد با آن آشنایی دارند. درواقع استرس پاسخ روانی-فیزیولوژیک ما به فشارهای ناشی از یک وضعیت یا یک رویداد زندگی است که اصطلاحا «عامل استرس‌زا» نامیده می‌شود.
بیماری‌های مزمن و حاد، ازجمله رویدادهایی هستند که به‌طور تقریبی در بیشتر افراد ایجاد استرس می‌کنند. یکی از بیماری‌های جدید که نه‌تنها کشور ایران، بلکه تمام جهان را به خود مشغول کرده است، بیماری ناشی از کروناویروس جدید یا کووید-19 که یک بیماری تنفسی حاد است. علائم معمول این بیماری شامل تب، سرفه و تنگی نفس است و درد عضلانی، تولید خلط و گلودرد ازجمله نشانه‌های کمتر معمول آن به حساب می آیند. بیماری مورد اشاره که عمدتا کرونا نامیده می شود، علاوه بر تبعاتی که برای سلامت مردم و اقتصاد کشورها ایجاد کرده است، ترس و اضطراب زیادی را نیز در جوامع حاکم کرده که محققان برای رفع آن دنبال چاره هستند.
در این راستا، محققانی از دانشگاه تهران در یک پژوهش مروری سعی کرده اند راهبردهای روان‌شناختی و فنون مقابله با استرس و اضطراب را در مواجهه با این بیماری بررسی کنند .
بر اساس یافته های این پژوهش، محققان 24 شیوه کاهش استرس و اضطراب شامل 12 فن شناختی-رفتاری مانند فنون تنظیم هیجانی، ذهن‌آگاهی، خودشفقتی، بازسازی شناختی، مثبت‌نگری، تصویرسازی ذهنی مثبت، توقف فکر و روی‌برگردانی و 12 فن غیرشناختی نظیر تن‌آرامی، ورزش، موسیقی درمانی و ماساژدرمانی را معرفی کردند تا روان‌شناسان و مشاوران بتوانند از این فنون در شرایط کنونی افزایش استرس و اضطراب ناشی از ویروس کرونا استفاده لازم را ببرند.
در این رابطه، محمدحسن آسایش، استادیار و پژوهشگر گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره دانشگاه تهران و دیگر همکارش اظهار داشته اند: «در راهبردهای مقابله‌ای و فنون شناختی تلاش می‌شود افراد از افکار منفی فاصله گرفته و به بازسازی شناختی بپردازند. مداخلات شناختی- رفتاری به افراد و بیماران کمک می‌کند تا الگوهای تفکر و سبک‌های مقابله‌ای خاصی که آنان را در حالت پریشانی هیجانی مداوم گرفتار می‌سازد و نیز باورهای منفی خود درباره افکار و احساسات را شناسایی کرده و تغییر دهند».
به بیان این محققان، «همچنین مداخلات شناختی- رفتاری نه‌تنها بر واقعیت سنجی باورهای منفی معمولی درباره خود و جهان متمرکز می‌شوند، بلکه به ارزیابی افکار نیز می‌پردازند. از این طریق درمانگر به مراجع آموزش می‌دهد تا از طریق بررسی، شواهد تأییدکننده و نفی‌کننده را مورد واقعیت آزمایی قرار دهد. درمان از طریق چالش باورهای غیرمنطقی و منفی به بیمار کمک می‌کند تا پاسخ‌های بدیل و مثبت و مبتنی بر توانمندی برای افکار خود پیدا کند».
طبق یافته های این تحقیق، می‌توان نتیجه گرفت با توجه به شرایط شیوع کرونا در سطح کشور و جهان، نگرانی‌های جدی از قبیل ترس از مرگ در بیماران، عصبانیت و ترس از ابتلا و تنهایی در افراد قرنطینه به وجود می‌آید و افراد حاضر در قرنطینه امکان داشتن ارتباطات فردی و اجتماعی و برگزاری مراسمات سنتی خود را از دست می‌دهند، که این پدیده خود یک پدیده استرس‌زا است.
طبق نظر آسایش و همکارش، «بایستی علاوه بر تلاش در سطوح مختلف جهت جلوگیری از شیوع این بیماری و سایر شرایط نگران‌کننده مرتبط با آن، بعد روانی، سطح استرس و اضطراب در افراد مبتلا و همچنین افراد قرنطینه، مورد بررسی قرار گیرد. لذا همکاری روان‌پزشکان و روان شناسان در کنار سایر گروه‌های پزشکی، درزمینه این بیماری ضروری به نظر می‌رسد و در این مسیر، فنون ارائه‌شده در این پژوهش می‌توانند راهگشا باشند».
یافته های این پژوهش به صورت یک مقاله فنی و علمی پژوهشی در نشریه رویش روانشناسی منتشر شده اند.
منبع: ایسنا