علی اصغر بشکوه - دیروز با بازگشایی نماد شستا که بازار سهام از مدت‌ها پیش انتظارش را می‌کشید ترس بازار فرو ریخت و شاخص بورس برخلاف آنچه انتظار می‌رفت حتی 23هزار واحد رشد کرد.همزمان با این رویداد مصوبه تازه بورس برای افزایش سقف تامین منابع از سوی صندوق‌های سرمایه‌گذاری یک پیام مثبت به بازار سهام صادر کرد که می‌تواند منجر به افزایش طرف تقاضا در بورس شود. به‌نظر می‌رسد این روز‌ها فشار اغلب اهرم‌های نزولی شاخص با بازگشت شستا در بورس در حال کاهش و در مقابل اهرم‌های صعودی در حال تقویت هستند.

 پس از روزها بحث و اظهارنظر بر سر زمان و نحوه بازگشت شستا به بورس، دیروز نماد این شرکت در بورس باز شد و این شرکت به تنهایی 13هزارو324واحد شاخص بورس را پایین کشید. با این حال شاخص بورس نزول نکرد و در نهایت با 23هزار واحد افزایش به‌کار خود پایان داد. ترس از بازگشایی نماد‌های بزرگ مانند شستا در بورس ظرف روز‌های گذشته به روند نزولی بورس دامن زده بود چرا که شرکت‌هایی مانند شستا به‌دلیل بزرگی ارزش بازارشان، وزن زیادی بر شاخص بورس دارند. سرمایه‌گذاران گمان می‌کردند با بازگشایی نماد این شرکت شاخص بورس با افت‌های سنگینی مواجه شود اما ظرف چند روز گذشته هم نماد پتروشیمی خلیج‌فارس که بزرگ‌ترین شرکت بورس است در بورس باز شد و هم نماد شستا به مدار معاملات باز گشت و ترس بازار سهام برای باز شدن نماد این شرکت‌های بزرگ فرو ریخت. به‌نظر می‌رسد این روز‌ها فشار اغلب اهرم‌های نزولی شاخص با بازگشت شستا در بورس در حال کاهش و در مقابل اهرم‌های صعودی در حال تقویت هستند.

کاهش اهرم‌های نزولی
بررسی‌ها نشان می‌دهد به غیراز اثر منفی نماد‌های بزرگ بر شاخص بورس، از چند هفته پیش وزن اهرم‌های نزولی بازار سهام در حال کاهش است. از یک طرف تحت‌تأثیر نزول شدید قیمت‌ها از 20مرداد‌ماه تاکنون بازار سهام به مرحله اشباع فروش رسیده و تقریبا اغلب سرمایه‌گذاران یا سهامی برای فروش ندارند یا ترجیح میدهند سهام خود را نفروشند به بیان دیگر جریان خروج پول از بازار به پایین‌ترین حد خود رسیده و حتی منابع جدیدی در حال ورود به بورس هستند. از طرف دیگر ریسک‌های درونی و بیرونی مؤثر بر شاخص‌های بورس در حال کاهش است به‌طور مثال با مشخص شدن نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا سایه یکی از مهم‌ترین عوامل اثر‌گذار بر سر بازار سهام کم شد و امیدواری برای کاهش تنش‌های سیاسی افزایش یافت. همچنین با مشخص شدن سقف واقعی نرخ سود بین بانکی مشخص شد بانک مرکزی فعلا برنامه‌ای برای افزایش نرخ سود تا بیش از 20درصد ندارد و این موضوع می‌تواند به جنجال‌های پیرامون افزایش نرخ بهره در بورس پایان دهد.
همچنین آن طورکه حسن قالیباف اصل رئیس سازمان بورس دیروز خبر داد شورای بورس دوشنبه شب تصمیم‌های تازه‌ای برای ساماندهی معاملات سهام عدالت گرفته تا جلوی اثر منفی این موضوع بر بازار سهام گرفته شد. رئیس سازمان بورس که تلویحا اثر منفی عرضه سهام عدالت بر شاخص بورس را تأیید کردگفت: شورای بورس با تصمیم‌هایی تازه‌ای تلاش کرده تا جلوی این اثرات منفی را بگیرد. حتی مطابق تصمیم‌های این شورا صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت باید 10درصد از منابع مجازشان را برای سرمایه‌گذاری در سهام صرف خرید سهام عدالت کنند، این موضوع می‌تواند منجر به پایان یک چالش اساسی برای بازار سهام شود چرا که یکی از عواملی که ظرف سه‌ماه گذشته منجر به افت شاخص‌های بورس شده عرضه گسترده سهام عدالت در بورس بوده است.

افزایش اهرم‌های صعودی
جذاب‌تر شدن قیمت‌ها تحت‌تأثیر نزول‌ مدوام، مقاومت دلار در برابر نزول، وعده‌های بانک مرکزی برای کاهش نیافتن نرخ سود بانکی، امیدواری برای گشایش‌های سیاسی تحت‌تأثیر انتخابات آمریکا، کشف واکسن کرونا و افزایش تقاضا در جهان که می‌تواند منجر به افزایش قیمت مواد خام و نفت در جهان شود و همینطور رشد 120درصدی سود شرکت‌های بورس در 6ماهه نخست امسال، همگی ازجمله نشانه‌هایی هستند که می‌تواند منجر به رشد دوباره بورس شوند.
همزمان با پایان یافتن اهرم‌های نزولی در بازار سهام وزن اهرم‌های صعودی در حال افزایش است. همین   منجر به افزایش ارزش روزانه معاملات در بازار سهام شده است. از یک طرف پیروزی جو بایدن، نامزد دمکرات در انتخابات آمریکا امیدواری‌ها را برای گشایش سیاسی و افزایش تجارت خارجی و در آمد‌های ارزی ایران افزایش داه است که این موضوع می‌تواند به افزایش درآمد شرکت‌های بورس منجر شود. از سوی دیگر از بعد کلان امیدواری برای افزایش قیمت جهانی مواد خام یا پایه با کشف واکسن کرونا در جهان بیشتر شده است. این موضوع می‌تواند زمینه رشد قیمت سهام شرکت‌های صادرات محور را در بورس فراهم کندو خود حتی به یک محرک اثر‌گذار بر بازار سهام تبدیل شود.
صرف‌نظر از عوامل کلان، سیاست‌های نهاد ناظر بازار برای تقویت طرف تقاضا نشان می‌دهد که احتمالا تحت‌تأثیر این سیاست‌ها به‌زودی حجم تقاضا در بازار افزایش خواهد یافت. مضاف بر اینکه ظرف همین یک هفته گذشته تأثیر این سیاست‌ها بربازار نمایان و منجر به افزایش ارزش معاملات شده است. هفته قبل سازمان بورس در یک اقدام عملی مجوز ضریب تعدیل سهام در محاسبه تضمین اعتباری مشتریان را تا 35درصد افزایش داد. این به‌معنای این است که شرکت‌های کارگزاری می‌توانند تا 35درصد از سبد سهام هر مشتری به او اعتبار بدهند.
پیش از آغاز نزول بازار سهام در 20مرداد‌ماه ضریب اعتبارکارگزاران در چند مرحله از 50درصد به 10درصد کاهش یافته بود اما از یک‌ماه پیش دوباره این ضریب در چند مرحله افزایش یافته و اکنون به 35درصد رسیده است این مصوبه می‌تواند محرکی برای افزایش طرف تقاضا و رشد نماگر‌های بازار سهام باشد.
همزمان با این رویداد، دوشنبه شب شورای‌عالی بورس طرح تازه و مهمی را تصویب کرد که براساس آن سقف تامین مالی صندوق‌های سرمایه‌گذاری تا 50هزار میلیارد تومان افزایش یافت. همچنین بانک‌ها هم دوباره می‌توانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری جدید تاسیس کنند. این به‌معنای افزایش حجم منابع صندوق‌های سرمایه‌گذاری ظرف روز‌های آینده است. این منابع می‌تواند صرف معاملات اوراق بهادار در بازار سرمایه شود. روند صدور مجوز‌های جدید برای تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری از سوی بانک‌ها از مدت‌ها پیش به‌دلیل سیاست‌های مبهم بانک مرکزی قفل شده و سیاست‌های متضاد این بانک با بازار سرمایه روند توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری را متوقف کرده بود.

 صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ‌تر می‌شوند
براساس مصوبه دوشنبه شب شورای بورس بانک‌ها بعد از مدت‌ها اجازه پیدا کردند صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های تامین سرمایه تاسیس کنند.  از سوی دیگر سقف تامین منابع مالی صندوق‌های سرمایه‌گذاری به 50هزار میلیارد تومان افزایش یافت این مصوبات می‌تواند منجر به افزایش تقاضای سرمایه‌گذاری در بورس شود.